Bu dəfə “Maqazin Klubu”nun qonağı da var. Bəstəkar, müğənni, aparıcı Murad Arif... Həm televiziyanın, həm də musiqinin dilini bilir. Şou-biznesdəki durğunluğun, cəmiyyətin zövq deqradasiyası, televiziyaların düşdüyü çətin durumu haqqında müzakirələr etdik, cəmiyyətə, aidiyyəti qurumlara müraciət ünvanladıq. Onunla yanaşı yenə də mən  - Pərviz Sadıqov, Zəhra Əhmədova və Elvin Elxan...

Mövzuya elə son illərdə şou-biznesdə yaranan passivlikdən, sistemsizlikdən başladıq. Murad Arifin bu sahənin inkişaf etməsi üçün konkret təklifləri var...

KLİP TELEKANALI OLMASA, ŞOU-BİZNES BİR AZ DAHA BATACAQ

Murad Arif:
- Hazırda yeni musiqi nümunələrinin çıxması üçün meydan azdır. Meydan daha çox seçilmiş
bəlli adamlara verilir. Burada medianın da günahı var. Beş-altı nəfəri seçirik, onlardan da həmişə yenilik gözləyirik. Bu durumun düzəlməsi üçün bütün ölkədə yayımlanacaq klip telekanalı lazımdır. Nə qədər ki bu yoxdur, yeni, maraqlı işlər üçün də stimul olmayacaq.

Pərviz:
- Meydan olmayanda yaxşı mahnılar da kölgədə qalır. Yeni adamdırsa, ümumiyyətlə üzə çıxmaq imkanları şansdan asılıdır. Amma gözlədiklərimiz də son zamanlar zəif mahnılar təqdim edirlər.

Elvin:
- Məsələn, Röyanın son mahnısı “O konu” onun “Səninəm”i kimi dillər əzbəri deyil. Amma İnstaqramda “Bir milyon olduq” falan kimi paylaşımlar edir. Müğənnilərin bu sayı qabartması, məncə, özlərini rahatlaşdırmaq üçündür. Bəzi müğənnilər də özləri haqda belə fikirlərlə millətə mahnılarını sırıyırlar.

Zəhra:
- Röyanın sonuncu mahnısını mən heç yerdə eşitmirəm, necə olur ki, milyonlara çatır?

Pərviz:
- “O konu” Türkiyədə Soner Sarıkabadayının adına görə Türkiyədə dinlənilir. Mahnı o qədər güclü olmasa da, Röya da yaxşı oxuyub.

Murad Arif:
- Röyanın Türkiyədə ondan da maraqlı işləri olub. Onun səsi artıq trenddir. Daha yaxşı mahnılarla daha yaxşı nəticələr əldə edəcək. Röyanın “Yolun açık olsun” mahnısını tədbirlərdə həmişə onunla bir yerdə oxuyub oynayan 200-300 nəfər adam görürəm.



“BÜTÜN GÜNÜ EFİRDƏ DAMLA VƏ PƏRVİZ BÜLBÜLƏDİR”

Murad Arif:
- Yeniliklər üçün meydan lazımdır. Cəmi bir neçə telekanalda şou-biznes verilişləri var. Hər hansı yeni müğənni ortaya çox maraqlı iş çıxartsa da, onu nümayiş etdirmək üçün meydan yoxdur. Radioya aparsa, deyəcəklər ki, “Təzəsən, filan qədər ver, mahnını verək”. Verilişlərə aparsa deyəcəklər ki, kiminləsə qalmaqal elə, maraqlı olsun. Belə bir mühitdə Zemfira, Teoman kimi müğənni yetişməyəcək.

Zəhra:
- Verilişlər də ancaq eyni simaları göstərirlər. Bir həftə ərzində bütün verilişlərdə Pərviz Bülbülə, Damla, eyni adamlar...

Murad Arif:
- Televiziya sənayesi pullu sahə deyil. Əksi olsaydı, azərbaycanlılar oraya çoxdan pul qoyardılar. Pulu qoyub batırmaq riski var, ona görə də ortaya az büdcəli işlər, layihələr və qalmaqallar çıxır. Az büdcəli işlərin arasında da “vao” gözləməyə dəyməz. Bu gün sosial şəbəkələrin hadisə yaratmaq gücü daha çoxdur. Efirdə baş verən xoşagəlməz hadisə sosial şəbəkələrdə müzakirə olunandan sonra olaya çevrilir. Efir olay yaratmır.

Elvin:
- Amma internet istifadəçilərinin çoxu Bakıdadır. Regionlarda isə televiziyanın təsiri daha çoxdur. 

Murad Arif:
- Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanın bəlli bir hissəsi Bakıdadır. Hazırda televiziyaya çıxmadan çox məşhurlaşan müğənnilər var. Nuri Sərinləndirici, Üzeyir Mehdizadə, Miri Yusif... Bunların hamısını sosial media gündəmə gətirib.

Zəhra:
- Sizin öz verilişinizdə kriteriyalarınız var?

Murad Arif:
- İndiki verilişdə yox. Amma illər əvvəl Hüsniyyə ilə olan “Qaraj” verilişində mənim kriteriyalarım var idi. İki “dəli” olaraq yenilik edirdik.

Pərviz:
- O veriliş televiziyanın musiqi sahəsi üzrə inqilabı idi. Rokun ölkədə yenidən dirçəlməsində rolu oldu.

“APARICILIQDAN SOYUMUŞAM”

Murad Arif:
- Amma “Solo” kimi verilişlər də olmalıdır. Oxuya bilənlər gəlib oxuyur. Nə vaxtsa ortaya inqilabi bir veriliş çıxsa, bu, “Solo”nun fəaliyyətinə mane olmayacaq. Amma mən teleaparıcı kimi öz sahəmdən soyumuşam.

Zəhra:
- Müğənnilərin özləri də günahkardır mahnılarının məşhur olmamasında. Sanki istəmirlər çox dinlənilsin.



Murad Arif:
- Bizdə yaxşı “promotion” yoxdur. Hansısa radio şərt qoyursa ki, sənin mahnın gün ərzində 4 dəfədən çox gedə bilməz, həmin mahnının hit olmaq ehtimalı azdır. Bu, artıq mesajdır ki, “Özünü çox öldürmə”. Məsələn, Türkiyədə də elə mahnılar var ki, mövsümlük hitə çevrilirdi. Hande Yenerin “Bodrum” mahnısı kimi...

Elvin:
- Və yaxud Röya və Miri Yusifin “Səndən bir dənədir” mahnısı. Mövsümlük populyar oldu.

Murad Arif:
- Belə “parazit” mahnıların yazılmasını mən başlatdım. “Almalarınla”, “Stop”, “Ay qız, oyan”, “Şou nömrə bir” falan... İndi isə həvəsdən düşmüşəm. Ən yaxşı mahnıları özüm üçün yazıram. Mahnını çıxaranda fikirləşirəm ki, necə edim ki, eşidilsin. Çünki radiolar yetərli deyil. Dayanacaqlara, marketlərə, yoxsa avtobuslara verim mahnını...

“CƏMİYYƏTİN ZÖVQÜ ÜZEYİR MEHDİZADƏNİ ANLAYACAQ DƏRƏCƏDƏDİR”

Pərviz:
- Məsələn, Üzeyir Mehdizadə də efirə çıxmır, amma məşhurdur, “YouTube”da ən çox dinlənilənlərdəndir.

Murad Arif:
- Hansı mahnıların fenomen olması cəmiyyətin zövq göstəricisindən asılıdır. Üzeyir o tipli mahnılarla kütlənin damarın tutur. Onun mahnılarının Gürcüstanda və ya Ukraynada məşhur olması mümkün deyil, amma Azərbaycanda tez məşhurlaşır. Heç kim onu qınaya bilməz. Nə isə sizi qane etmirsə, auditoriyanın zövqünü qınayın. Bununla məşğul olan qurumlar qınanılmalıdır. Deməli, ailələr uşaqlarının zövqündə o qədər də diqqətli deyil, təhsil boşluğu var.

Pərviz:
- Özü də çox böyük dövr deyil. Son 10-15 ildə zövqlərdə deqradasiya gedib.

Zəhra:
- Ona görə bəzi ailələr uşaqları zövqlü böyüsün deyə, onları rus bölmələrində təhsil almağa göndərir?

“RUS BÖLMƏSİNDƏ OXUMAQ ZÖVQLÜ OLMAQ DEYİL”

“TƏHSİL, AİLƏ İNSTİTUTLARI, MEDİA – BİZİ ONLAR XİLAS EDƏ BİLƏR”

Murad Arif:
- Rus bölməsini bitirmək yaxşı zövqə sahib olmaq deyil. Şagirdin, yeniyetmənin intelektual bazası ağır olmalıdır. Bu baza ağır olanda bəsit mahnıya da qulaq asa bilməyəcək. Bu, qlobal prosesdir, təkcə Azərbaycanda deyil. 50 il əvvəl “Billboard”da Nat Kinq Kolun “Fly me to the moon” mahnısı liderlik edirdi. İndi isə İqqi Azalea oraya düşür. Sanki bütün yer kürəsinin deqradasiyaya getməsi kimə isə maraqlıdır. Son on il ərzində “Shape of my heart” səviyyəsində bir şey var? Adelin “Hello”su da heç o dərəcədə deyil. Eyni ilə Azərbaycanda bu deqradasiyanın qarşısını almaq üçün bir neçə qurum əlbir olmalıdır: Ailə institutları, təhsil və media. Zövqlü nəsil yetişən kimi hiss olunacaq. Bu zövq tibb sahəsinə, memarlığa bir az gec gələ bilər. Amma pop aləminə dərhal təsir edəcək. Çünki pop sferanın istifadəçisi yeniyetmələrdir.

Zəhra:
- Bu zövqü formalaşdırmaq üçün musiqiçilər də nəsə etməlidilər. Məsələn, hara gediriksə, ara mahnıları rastımıza çıxır: istirahət mrəkəzində, dükanlarda, avtobuslarda...

“TÜNZALƏ AĞAYEVA MİLYONLARI DA XƏRCLƏSƏ, O MAHNI TUTMAYACAQ"

Murad Arif:
- Auditoriya bu gün o mahnıları anlayacaq beyindədir. Müğənnilər nəsə edir, amma alınmır. Çünki dinləyici bu gün musiqili meyxanaya meyl edir. Tünzalə Ağayevanın “Pərvanə” kimi möhtəşəm əsəri var. Tünzalə milyonları da yatırsa, alınmayacaq. Biz auditoriyanın beynində dəyişiklik etməliyik. Bunu Muradlarda, Tünzalələrdə axtarmaq lazım deyil.



Pərviz:
- Media bu gün ara mahnıları o qədər də təbliğ etmir. Elə sizi, Tünzalə Ağayevanı və digərlərini xəbər edir. Amma yenə də dinləyici o biri tərəfə meyl edir.

Murad Arif:
-  Çıxış yolu ancaq klip kanalıdır. Bu kanal olsa, yerli klipləri göstərsə, alınmağa başlayacaq.
 
Elvin:
- Klip kanalı var. “ARB Ulduz” və digər onlayn telekanallar. Gün ərzində xariciyə üstünlük versələr də, yerli kliplər də nümayiş olunur.

Murad Arif:
- Onlayn ya kabel televiziyası deyil, ev antennası ilə baxıla biləcək telekanal lazımdır.

“BİZ BU MƏSƏLƏDƏ LAP AĞ ELƏDİK”

Murad Arif:
- 90-cı illərin sonunda Ukrayna mədəniyyət işçiləri ölkənin Mədəniyyət nazirliyinə məktub yazdı ki, radiolarda 80 faiz xarici mahnı səslənir, qarşısı alısın. Radiolardan etiraz gəldi ki, dinləyicilər bizdən xariciləri istəyir. Amma Ukraynada qanun qəbul olundu ki, ümumi FM dalğalarında 50 faiz ukrayn mahnısı səslənməlidir.  Nəticədə ortaya “Viaqra” kimi layihələr çıxdı. Sənətçilər də anladı ki, artıq estrada mahnıları çıxartmaq üçün stimul var. Hit-paradlardan düşməsinlər deyə, yeni mahnılar çıxartmağa başladılar.

Zəhra:
- Amma bəzi adamlar var ki, yeni çıxanda onların nümayişi və yaxud səsləndirilməsi müəyyən məbləğ qarşılığında olmalıdır.

Murad Arif:
- Türkiyədə də kimsə yeni müğənni çıxanda pul ödəyir. Amma biz bu məsələdə ağ elədik.

Zəhra:
- Son zamanlar bəzi telekanallar, radiolar maddi çətinlik yaşadığı üçün artıq yeni üsula əl atıblar. 10-15 ildir sənətdə olan müğənnilərə deyirlər ki, filan qədər ödə səni efirə çıxaraq. Və yaxud radiolar deyir ki, 1500 manat ödə ay ərzində neçə dəfə mahnın getsin.

Elvin:
- Yeni sistem qurublar, bununla nəsə etməyə çalışırlar.

Murad Arif:
- Razıyam. Telekanallar bir müddət kommersiya marağını güdmədən bəzi simaları göstərməlidirlər. Ya ən keyfiyyətlisin çağırmalıdılar, ya da ən reytinqlisin.

Elvin:
- Məsələn. Nəsib Nurgilin radiosunda kommersiya marağı o qədər də yoxdur. Əgər mahnını bəyənirlərsə, efirə verirlər.

“HÜSEYN DƏRYANIN “KEF ELƏ” MAHNISINA GÖRƏ İCLAS KEÇİRDİK”

Murad Arif:
 - 2002-ci ildə “Space” radioda işləyəndə qarşımızda üç dəfə ciddi sual dayandı. Biz iclas elədik ki, dinləyicimizi itiririk. Birinci Namiq Qaraçuxurlunun “Rəvayət”i idi. Fikirləşdik ki, bunu efirə verməyəndə dinləyicini itiririk. İkinci problem Hüseyn Dəryanın “Kef elə” mahnısı idi. Üçüncü sualımız isə Xumar Qədimovanın “Süzün badələrə” mahnısı çıxanda biz radioda kollegiya keçirdik ki, bunları efirə verək?



“CƏMİYYƏT ZÖVQSÜZDÜRSƏ, MEDİA DA ELƏDİR”

Murad Arif:
- Bəzən medianı qınayırlar ki, siz zövqü korlayırsınız. Əslində isə əksidir. Media güzgüdür. Böyüməkdə olan nəslin zövqü parta arxasında formalaşır. Orta məktəblərdə musiqi tədris olunmalıdır. Mədəni tərbiyə bilavasitə mənəviyyatlı nəsil yaradacaq. Necə ki, sovet dönəmində hər bir ailə üçün sanki borc idi uşaqlarını musiqiyə yollamaq. Ona görə səhnə daha keyfiyyətli idi.  İndi də belə ola bilər. Çıxış yollardan biri kimi, məktəblərdə nəğmə yox, məhz “Musiqi” fənnini tətbiq etməyi görürəm.

Elvin:
- Siz yerli müğənniləri dinləyirsiz? 2017-ci il başlayandan çoxlu mahnı çıxıb. Onlar barədə təsəvvürünüz var?

Murad Arif:
- Bir müddət əvvəl bu barədə demişdim ki, mən Azərbaycan müğənnilərini axtarışa verib dinləmirəm. Sadəcə, bu xəbər Nigar Camalın adı ilə çıxdı ortalığa. Nigara münasibətim çoxundan daha yaxşıdır. Mən musiqini zövq üçün yox, mənimsəmək üçün dinləyirəm. Tutaq ki hansısa dəbdə olan ritm var. Mən o ritmi bizimkilərdən, Türkiyədən eşitməyəcəyəm. Ona görə Britaniya müğənnillərinə, Farell Uilyamsa qulaq asıram. Bu, Azərbaycan müğənnilərinə pis yanaşmağım deyil, sadəcə məqsədim fərqlidir.

Pərviz:
- Bizim digər müğənnilərin əksəriyyətinin isə ümumiyyətlə Qərb musiqisindən xəbərləri yoxdur, izləmirlər, dinləmirlər. Saysaq, 5-10 nəfərin onlardan xəbəri var.

“MAHNI PUL QAZANDIRMIRSA, NEYNİRƏM 6 MİLYON BAXIŞI?”

Murad Arif:
- “Həyat yoldaşım”, “İnşallah” mahnılarım kütləvi oldu. Gələn təkliflərdən bilirəm. Mənim mahnım mənə təklif gətirmirsə, pul qazandırmırsa, neynirəm onun “YouTube”da 6 milyon baxışını?

Pərviz:
- Bəs, “Həyat yoldaşım” niyə milyonu keçmədi? Daha kütləvi mahnı idi axı...

Murad Arif:
- Maraqlıdır, həqiqətən də. Hansı ki mərasimlərdə 6 milyon baxılan mahnılardan daha çox tələb olunur. Bu ölkədə həm keyfiyyətli, həm də reytinqli olmaq çətindir.

Elvin:
- Ümumiyyətlə, xanım müğənnilər daha tez populyarlaşır.

Murad Arif:
- Çünki oğlan simanın yarım saatlıq toy tutmaq şansı daha azdır.

Elvin:
- Bu, bir az da cinsi istismardır.

“BİR-İKİ DƏFƏ QISA ƏTƏKDƏ FOTO ÇƏKDİRİRSƏN, OLURSAN MƏŞHUR”

Murad Arif:
- İnstaqramda adamlar görürəm ki, bilmirəm, bu qız aparıcıdır, müğənnidir, kimdir, amma izləyicilərin sayı çoxdur. Bir-iki dəfə qısa ətəkdə foto çəkdir, hamı gəlir səhifəsinə. Qadın müğənniyə daha asandır. Çünki sosial şəbəkələrdə onlara maraq çoxdur, həmin maraqdan istifadə edib məşhurlaşırlar. Amma kişi müğənnilərə bizim ölkədə daha çətindir.

Mövzumuzun gedişatına uyğun olaraq klip sənayəsinin də zəifliyini müzakirə edirik. Murad Arif yeni buraxdığı “Saçların” klipinə 5 min manat xərclədiyini deyir.


Pərviz:
- Bəs kliplərin keyfiyyəti niyə bu qədər zəifdir?

Murad Arif:
- “Saçların” klipinə 5 minə yaxın pul xərclədim. Borca girib 15 minə çəkdirərdim. Amma fikirləşdim ki, bu pulu çıxaracağam? Kanallar hər gün gündə 3-5 dəfə onu verəcək? Nəticədə ucuz çəkirik. Niyə baha klip çəkək? Harada gedəcək?

Zəhra:
- Müğənni var ki, il ərzində 4- 5 klip çəkdirir. Amma işini ortaya çıxara bilmir.

“MUĞAM İFAÇILARI ZƏHMƏT ÇƏKMİRLƏR, AMMA ONLARA SƏNƏTKAR DEYİRLƏR”

“UŞAĞIMIZIN BOĞAZINDAN KƏSİB İŞ GÖRÜRÜK”

Murad Arif:
- O gün jurnalist Oğuz Altay bu barədə maraqlı status paylaşmışdı. Biz sənətkar kimə deyirik? Muğam oxuyanlara. Amma estrada müğənniləri sənət üçün daha çox fədakarlıq edirlər. Uşağımızın boğazından kəsib işə pul qoyuruq. Gənc muğam ifaçıları isə nə mahnıya, nə aranjimana pul xərcləyir, Hazır ifaları götürüb səsləndirirlər.

Elvin:
- Müğənnilər mahnıdan əvvəl piar üçün yaxşı qalmaqal da qura bilmirlər. Piar kampaniyaları çox zəifdir. Məsələn, Türkiyədə illərdir Demet Akalınla Hande Yener mübarizəsi gedir.

Murad Arif:
- Çünki müğənnilərin çoxu komandayla işləmir.Türkiyədə bunun üçün strategiya qururlar. Kanallara mövzu verirlər. Qalmaqallar üçün də meydan lazımdır.

Pərviz:
- İndi qalmaqal üçün ən yaxşı meydan elə sosial mediadır. İnstaqramda bir-birlərinə nə istəyirlər, deyirlər.

Zəhra:
- Bəs efirlərdə niyə əvvəlki verilişlər yoxdur: “Sirli Avrasiya”, “Bizdən sizə”, müxtəlif klip verilişləri. Ya da “Qaraj”...

“BİZ TAMAŞAÇINI İTİRMİŞİK”

Murad Arif:
- Biz tamaşaçını itirmişik. Həmin tamaşaçını qaytarmaq çox çətin prosesdir artıq. İndi “Qaraj”ı yenidən başlasaq, bəlkə də əvvəlki effekti olmayacaq.

Zəhra:
- İndi bütün verilişlər eyni tipdə, eyni ssenaridə davam edir...

Pərviz:
- Televiziyada ən çox baxılan saatları çıxsaq belə, ümumi efirdə maarifləndirici heç nə yoxdur. Sənədli film formatı ümumiyyətlə sıradan çıxıb. Olanda da, göstərdikləri Ramana qalası, Nardaran qalası, tarixi yerlər və yaxud rayonlara səyahət...

Murad Arif:
- Deməli, bu sferaya pul yatırmaq lazımdır. Kanalın büdcəsi çatmır elə şeylərə.

“TAMAŞAÇIYA MARAQLIDIR Kİ, KİM ARVADININ BAŞINI KƏSDİ”

Murad Arif:
- Tamaşaçı indi sosial problemlər daha çox istəyir. Kim kimi boşadı, kim arvadının başını kəsdi, kim ərini atdı, kim acından ölür... Təkrar edim ki, bu, halqavari prosesdir. Təhsil cəmiyyəti,  intellekti, zövqü formalaşdırmalıdır. Ailə instutuları nəzarət etməlidir. Bundan sonra media formalaşmış cəmiyyəti əks etdirməlidir. Artıq həmin tamaşaçı Poznerin verilişlərini istəyəcək.

Zəhra:
- Ağlaşma verilişləri indi efiri tutub. Kimsə bunların qarşısını almaq üçün başlamalıdır.

Pərviz:
- Kimsə alturistlik etməlidir. Əlini daşın altına qoyub, kommersiya marağı güdmədən bunu etməlidir.



“DİMA BİLAN VƏ MURAD BOZU YERLİLƏRDƏN ÇOX VERİRLƏR”

Murad Arif:
- Mən Ekzüperinin “Balaca şahzadə”si kimi nağıllarda yaşayıram. Klip telekanalı açıla, idarəçiliyini verələr mənə. Nə qədər yeni, keyfiyyətli müğənnini üzə çıxararam. Məsələn, biz “Qaraj”ı aparanda sırf bizim proqram üçün Röya, İradə İbrahimova, Elnarə və digərləri yeni mahnılar oxudular. Heç olmasa radioların formatında dəyişiklik etsinlər. Radio redaktorları pop musiqilərini qısqanmasınlar. Öz gənc müğənnilərimizi Murad Boz və Dima Bilandan daha çox verən kanal və ya radio lazımdır. Belə olanda Rauf kimi müğənnilər də həvəslənib yeni treklər çıxaracaqlar. Rus mahnılarını niyə bu qədər səsləndiririk? Nəyin borcunu ödəyirik onlara bu təbliğatla?

Elvin:
- Digərləri də var ki, ancaq “YouTube”da qalıblar. Efir üzü görmürlər. Sonra da həvəsdən düşüb sənətdən gedirlər.

Murad Arif:
- Hara çıxsınlar? Məsələn, İlhamə Qasımova yüksək səviyyəli müğənnidir. Lara Fabianın qarşısına çıxarılacaq dərəcədə güclüdür. Ya da Səbinə Babayeva... Amma onlar üçün stimul yoxdur.

Zəhra:
- İndi musiqi yarışmaları da əvvəlki kimi effektli deyil. Əvvəllər “Yeni ulduz”, “Azəri Star”dan nə qədər müğənni çıxırdı.

Elvin:
- Son illər “Azərbaycanın səsi” gedir. Maraqsız və keyfiyyətsiz ifalardır çoxu. Ya da “Səs Azərbaycan”. Səslər çox yaxşı idi, müğənnilər keyfiyyətli idi. Orada da birincilik üçün nə qədər qalmaqal oldu.

Murad Arif:
- Müsabiqədən sonra onlarla işləmək, yeni mahnılar vermək lazım idi. Məsələn, “Fabrika zvyezd”un iştirakçıları üçün nə qədər şey edirdilər, turnelər edirdilər.

“MP3 SAYTLARI BAĞLANMALIDIR”

Murad Arif:
- Amerikada “Billboard” həftə ərzində ən çox satılan mahnıların siyahısını hazırlayır. Ona uyğun hit-parad olur.

Zəhra:
- Bizdə isə mahnı satışı yoxdur. Giririk internetdən yükləyirik.

Murad Arif:
- Buna görə bizdə bütün mp3 saytlarını bağlamaq lazımdır, ancaq satış olmalıdır. Məsələn, biz Stokholmda olanda Entoni Hopkinsin filmini baxmaq üçün yükləyirdik. Qapı döyüldü, açırıq ki, deyirlər “Siz bu filmi iTunes-da axtarışa vermisiz. Hazırda sizdə yüklənir, olmaz”. Deməli, bunların hər məhəlləsində bu işlərə nəzarət edənləri var. Nəyəsə baxmaq istəyirsənsə, gedib diskini alıb baxmalısan. Ya da internetdə al, kinoteatrda bax.

Zəhra:
- Bizdə o sistem yoxdur, nəzarət zəifdir.

“HƏMİN 100 MANAT TOYDA ALDIĞIMDAN DAHA ŞİRİNDİR”

Murad Arif:
- Mən Müəllif Hüquqları Agentliyində qeydiyyatdan keçmişəm və hər ay gedib oradan 100-150 manat alıram. Bu 100 manat toyda qazandığım puldan daha şirindir.

Pərviz:
- Onda belə çıxır ki, 1990-2000-ci illərdə müğənnilər daha yaxşı qazanırmış. Çünki həmin vaxtlar mp3 yükləmələr zəif, kaset satışları daha üstün idi.

Murad Arif:
- Əslində bizimkilər 70-ci illərdə də, indi də toylardan qazanırdılar. Amma qismən o vaxt daha yaxşı idi, sənətçilərin albomları gözlənilirdi.  İndi heç kim albom buraxmaq istəmir, sinql buraxırlar.



Pərviz:
- Filmlər üçün də eyni problemlər var idi son illərə qədər.

Murad Arif:
- Filmlərə nəzarət artıb, kinoteatrların sayı çoxalıb. O sahədə inkişaf var. Pop sənayesinə də hansısa şirkətlər, iş adamları maraq göstərməlidirlər, pul yatırmalıdırlar.

Pərviz:
- Bəlkə müğənnilər, musiqi ilə məşğul olan şəxslər hüquqlarınızın müdafiəsi üçün bir gildiya yaradasınız.

Murad Arif:
- Yaxşı təklifdir, üstünə düşmək, işləmək lazımdır. Balaca cəhdlər var. Əslində, bu, humanist bir şey olar. Amma kimlərsə müğənnilərə qadağa qoyacaq. Telekanallar ola bilsin ora üzv olanlara qadağa qoysun. Bu sahəyə kimsə kömək etməlidir, şəxsi maraqları üçün deyil, sırf inkişaf üçün... Təsəvvür edin Nil Karaibrahimgilə “Ay qız, oyan” mahnısını satanda mənə kitab qalınlığında müqavilə göndərmişdilər ki, oxuyun, özünüz də, vəkiliniz də qol çəksin. Onda gülmüşdüm ki, mənim vəkilim var ki heç?  Hələ indi də o mahnıdan hardasa, proqramda, filmdə, bir sujetdə az da olsa istifadə edilirsə, qəpik-quruş da olsa, mənə pul gəlir.

“BU MÖVZULAR MİLLİ MƏCLİSDƏ MÜZAKİRƏ EDİLMƏLİDİR”

Pərviz:
- Və bu sahə Türkiyədə hələ problemli sahədir. Bizdə isə proses heç başlamayıb. Nə qədər geridəyik.

Elvin:
- Bu mövzuları Milli Məclisə çıxartmaq lazımdır. Dövlət səviyyəsində nələrsə edilməli, nəzarət artmalıdır.

Zəhra:
- Konsertlər də zəifdir. Bölgələrdə konsertlərə tələbat var, insanlar istəyir.

Murad Arif:
- Çətindir, ona sponsor lazımdır. Ansamblı yığmaq, məşq eləmək asan deyil. Repertuarım da var, amma buna maddi imkanım çatmır.

“BƏZİ KORİFEYLƏRİMİZİN UŞAQLARI ÇƏTİN GÜZƏRANDA YAŞAYIRLAR”

Murad Arif:
- Bir müddət əvvəl sosial mediadakı profilimdə yazmışdım ki, Yeni müğənnilərin retro mahnıları oxuyub korlanmasının qarşısı alınmalıdır. Ya da onların mahnılarını oxuyanda mərhum sənətkarların ailələrinin qonorar ödənilsin. Bəzilərinin oğlanları, qızları çətin vəziyyətdə yaşayırlar. Xaricdə köhnə müğənnilərdən kiminsə mahnısını oxumaq asan proses deyil, sistem var. Saytlardan biri Bəstəkarlar ittifaqından açıqlama almışdı. Oradan isə mənim təklifimi bir kənara qoyub, şəxsiyyətimi müzakirə etmişdilər: “Murad Arif özü kimdir? Getsin, öz mahnıları ilə məşğul olsun”.

Elvin:
- Rəsmi qurumlar bu barədə zəifdir. Mədəniyyətlə bağlı nə qədər mövzu araşdırmışam, həmişə də “Nazirlik susur” və yaxud “Nazirlik bu haqda danışmadı” yazıram. Laqeyddirlər.

Nəticə olaraq problemin həlli kökü ilk əvvəl təhsildə, sonra ailə instutlarında və nəhayət mediada imiş. Murad Arif mediada bu problemlərin tez-tez qabardılmasının tərəfdarıdır. O, düşünür ki, cəmiyyətin zövqünü formalaşdırmaq üçün gec deyil, sadəcə bunu başlamaq lazımdır. Biz isə Murad Arifə təşəkkürümüzü bildirib növbəti “Maqazin Klubu” üçün mövzumuzu seçirik. Hər zaman olduğu kimi, yenə də qərəzdən uzaq olmağa, oxucularımızın bilmədiyi bir neçə mətləbə toxunmağa çalışdıq.

Hazırladı: Pərviz Sadıqov (Axşam.az)
Söhbət etdi: Murad Arif,
“Axşam.az”dan P.Sadıqov və Zəhra Əhmədova, “Qafqazinfo.az”dan Elvin Elxan

Fotolar: Nuran MƏMMƏDOV